Nefrologia

Nefrologia jest dziedziną szczegółową w zakresie chorób wewnętrznych zajmującą się chorobami nerek. Przedmiotem jej zainteresowania jest przede wszystkim wczesna diagnostyka i leczenie, a także profilaktyka chorób układu moczowego mająca na celu spowolnienie (lub zahamowanie, a niekiedy wręcz wycofanie) postępów choroby. Drugim ogromnym obszarem zainteresowania nefrologii jest ten etap chorób nerek, kiedy ich funkcja jest już bardzo upośledzona (wysoka kreatynina!) i nerki wymagają leczenia wspomagającego lub zastępczego. Zajmuje się wówczas ścisłym monitoringiem takich pacjentów, wybraniem najbardziej odpowiedniego czasu do włączenia leczenia nerkozastępczego (hemodializa, dializa otrzewnowa, przeszczep nerki) i opieką tych chorych w stacjach dializ.

Choroby nerek

Nerki odpowiadają między innymi za oczyszczanie krwi ze szkodliwych i niepotrzebnych substancji, wydalanie nadmiaru wypitej wody. Biorą także udział w produkcji czerwonych ciałek krwi zapobiegając anemii. Uczestniczą w wytwarzaniu witaminy D odpowiedzialnej za zdrowe kości. Utrzymują ciśnienie tętnicze na właściwym poziomie. Od prawidłowej pracy nerek zależy także sprawny metabolizm i wydalanie wielu leków. Ponieważ tylko pokrywająca nerki od zewnątrz torebka nerkowa jest unerwiona, większość chorób nerek (zwłaszcza przewlekłych) przebiega w sposób skryty, bezbolesny. Ból pojawia się dopiero w sytuacji podrażnienia zakończeń nerwowych torebki np. wskutek jej rozciągnięcia w napadzie kolki nerkowej.

Nieleczone choroby nerek często powodują ich nieodwracalne uszkodzenie prowadząc do przewlekłej choroby nerek (np. przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek towarzyszące struwitowej kamicy nerkowej). Choroby nerek nie tylko mogą prowadzić do schyłkowej niewydolności nerek wymagającej leczenia nerkozastępczego (dializy, przeszczep nerki), ale znacznie częściej prowadzą do schorzeń układu krążenia (zawał serca, udar mózgu) gdyż są bardzo silnym czynnikiem ryzyka wystąpienia tych chorób, równie silnym jak ciężkie nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy wysoki cholesterol. Z drugiej strony nerki często bywają ofiarą chorób pozanerkowych (np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, chorób serca czy wątroby). Tworzy się wówczas mechanizm błędnego koła, który można przerwać lub przynajmniej znacznie spowolnić poprzez wczesne wykrycie patologii nerek i odpowiednie postepowanie terapeutyczne.

Nieprawidłowa praca nerek często wyprzedza objawy wielu poważnych chorób (np. nowotworowych czy reumatycznych) dlatego szybka diagnostyka m.in. takich objawów jak białkomocz czy krwinkomocz może przyspieszyć rozpoznanie choroby a przez to pozwoli na wczesne rozpoczęcie leczenia i w istotny sposób poprawić rokowanie.

Nadciśnienie tętnicze

U podstaw nadciśnienia tętniczego leży brak odpowiedniej regulacji pracy serca jako pompy oraz nieprawidłowy skurcz naczyń krwionośnych odpowiadający za tzw. opór naczyniowy. Im więcej krwi jest pompowane przez serce (np. wskutek szybkiego pulsu lub przewodnienia) oraz im większy jest skurcz naczyń krwionośnych tym większe ciśnienie tętnicze.

W 90% nadciśnienie tętnicze ma charakter pierwotny tzn. nie można ustalić przyczyny nadciśnienia, a przez to nie można wdrożyć odpowiedniej terapii prowadzącej do wyleczenia z tej choroby. Stosuje się wówczas leczenie objawowe, polegające na włączeniu leków obniżających ciśnienie tętnicze (np. zwalniających akcję serca, odwadniających czy rozszerzających naczynia krwionośne).

W ok. 10% możliwe jest ustalenie przyczyny nadciśnienia (nadciśnienie tętnicze wtórne). Leczenie przyczynowe w takich sytuacjach pozwala na bardziej skuteczną terapię, a niekiedy nawet pełne wyleczenie. Zwężenie tętnicy nerkowej jest jedną z najczęstszych przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego. Najlepszym i najmniej inwazyjnym badaniem przesiewowym w kierunku tego schorzenia jest USG Doppler tętnic nerkowych. Pozwala ono z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć bądź potwierdzić obecność klinicznie istotnego zwężenia tętnicy nerkowej.

Jedną z najczęstszych chorób wrodzonych jest wielotorbielowate zwyrodnienie nerek (występuje raz na 600 żywych urodzeń), której objawy mogą się pojawić w każdym wieku. Pierwszym symptomem tej choroby jest najczęściej nadciśnienie tętnicze, a końcowym etapem - schyłkowa niewydolność nerek wymagająca leczenia dializami.

Kamica nerkowa

Kamica nerkowa kojarzy się przede wszystkim z kolką nerkową. Jednak zanim dojdzie do zablokowania przez kamień odpływu moczu z nerki (prowadzącego do wzrostu ciśnienia w nerce, jej powiększenia i wystąpienia dolegliwości bólowych typowych dla kolki nerkowej) musi wcześniej dojść do wytrącenia się złogu (tzw. jądra krystalizacji) w drogach moczowych. W moczu występują składniki sprzyjające powstawaniu kamicy oraz takie, które jej przeciwdziałają. Przyczyn zakłócenia tej równowagi jest bardzo dużo i często wynikają one m.in. z zaburzeń metabolicznych lub hormonalnych. Badanie obecności czynników krystalizacji w moczu, a w sytuacji wydalenia złogu – analiza jego składu chemicznego w części przypadków pozwala na ustalenie przyczyny kamicy nerkowej, wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego i diety. Ma to duże znaczenie, gdyż nie wszystkie typy kamicy nerkowej leczy się tak samo, np. w większości przypadków kamicy mocz należy alkalizować, jednak w przypadku kamieni zbudowanych z fosforanu magnezowo-amonowego takie postępowanie sprzyja szybkiemu powiększaniu się złogów prowadzącego do powstania tzw. kamicy odlewowej, wzrostowi ryzyka nawracających infekcji, a w konsekwencji rozwojowi poważnych chorób nerek (m.in. roponercza, sepsy, niewydolności nerek).

Kiedy do nefrologa?

Pilnie!:

Obowiązkowo:

Warto: